WebMail 
Afwijkende mondgewoonten
Afwijkende mondgewoonten zijn gewoontehandelingen of bewegingen die negatief zijn voor de kaak- en of gebitsstand, het spreken, het gehoor en de gezondheid. Afwijkende mondgewoonten kunnen het evenwicht tussen de spieren in en rond de mond verstoren. Denk hierbij aan: mondademen, zuig- en bijtgewoonten, slissen of lispelen, afwijkend slikken en kauwen. Verder vallen foutieve lipgewoonten, tonggewoonten en nagelbijten ook onder afwijkende mondgewoonten.
Mondademen
Mondademen is de gewoonte om in rust de lippen niet te sluiten, waarbij er niet door de neus wordt geademd. De meeste mensen ademen door hun neus, tenzij de neusdoorgang onvoldoende is door bijvoorbeeld een vernauwing door verkoudheid of allergieën. Er wordt dan tijdelijk meer door de mond geademd. Als dit mondademen blijft bestaan terwijl de neus weer doorgankelijk is, wordt de neus nauwelijks meer gebruikt en kunnen de mondspieren verslappen.
Mondademen heeft verschillende gevolgen. De mond droogt uit. Er is daardoor minder speeksel in de mond aanwezig waardoor er veel minder geslikt hoeft te worden. Dit heeft tot gevolg dat de buis van Eustachius, die de neusholte met het oor verbindt, te weinig wordt geopend. De kans op (frequent) terugkerende oorontstekingen, infectie van de amandelen en keel en andere gezondheidsproblemen neemt hierdoor toe.
Bij mondademen kunnen, ten gevolge van het wegvallen van de druk van de lippen op de tanden, de voortanden naar voren gaan staan. Tevens komt een smal gehemelte voor en in meer of mindere mate kwijlen.
Afwijkend slikken
Afwijkend slikken kan onder andere ontstaan door mondademen, maar komt ook voor als er gewoon door de neus geademd wordt. Bij afwijkend slikken ligt de tong vaak laag onder in de mond. Afwijkend slikgedrag gaat meestal met tongpersen gepaard, naar voren of opzij. Een afwijkend slikpatroon heeft vrijwel altijd gevolgen voor de stand van de tanden of kiezen en de vorm van de kaak. Op de plaats waar de tong naar buiten komt, ontstaat een open beet; de tanden raken elkaar dan niet. Ook tijdens het spreken kan de tong tussen de tanden komen. Slissen/lispelen is het gevolg; het spreken wordt er vaak onduidelijk van.
Zuig- en bijtgewoonten
Een andere afwijkende mondgewoonte is het duim- of vingerzuigen. Het zuigen op een duim, vinger of speen is normaal bij een baby en peuter, omdat zij nog een grote zuigbehoefte hebben. Het geeft veiligheid. Daarna wordt het vaak een gewoonte en leidt dit tot een afwijkende stand van tanden en/of kaken, een slappe mondmotoriek en/of een afwijkend slikpatroon. Dat geldt ook voor tong- en lipzuigen of een te lang of te intensief gesabbel op een speen. Spenen of duim- of vingerzuigen moeten daarom zo snel mogelijk worden afgeleerd.
Bijtgewoonten (zoals vingerbijten, nagelbijten, lipbijten, klemmen en knarsen) kunnen schadelijk zijn voor het kaakgewricht, waardoor spieren overbelast worden. Andere spiergroepen in de mond zullen daar ook nadelige gevolgen van ondervinden.
Slissen of lispelen
Bij slissen wordt de tong naar voren tussen de tanden geduwd waardoor een onzuivere [s] wordt gehoord. Soms gaat de tong ook bij andere klanken naar voren, zoals bij de [I], [n], [t], [d] en de [z]. De tong kan ook zijwaarts breed tussen de zijtanden of kiezen worden geschoven. Ook dan ontstaat een vervormd [s]-geluid. Kinderen of volwassenen bij wie er te veel ruimte is tussen de onder- en boventanden (open beet) zullen vaak bij het spreken hun tong tussen de opening van de tanden/kiezen duwen. Slissen gaat vaak samen met afwijkende mondgewoonten, zoals duim- en vingerzuigen. Door het slissen kan de stand van het gebit beïnvloed worden doordat tanden en kiezen naar voren of naar buiten worden gedrukt. Andersom komt ook voor: door een slappe mondmotoriek kan slissen ontstaan. Daarnaast is bij slissen de kans op afwijkend slikken groter.
Kaakgewrichtsproblemen
Bijna de helft van alle Nederlanders heeft wel eens te maken met kaakklachten. Kaakgewrichtsproblemen (o.a. CMD) kunnen ontstaan door een combinatie van onder meer: afwijkende mondgewoonten, afwijkende beweging van het kauwstelsel, langdurige overbelasting van het kaakgewricht, afwijkende stand van kiezen en tanden, afwijkingen aan de wervelkolom in het halsgebied, stress, persoonlijkheidsfactoren en de algemene gezondheidstoestand.
Wat doet een logopedist?
De logopedist adviseert over een behandeling en zal de behandeling afstemmen op het kind. Voor aanvang van de oefentherapie zal er een intakegesprek en een uitgebreid onderzoek plaatsvinden. Tijdens het onderzoek worden er foto’s van de houding en het gebit gemaakt. Tevens worden er verschillende spiermetingen in het mondgebied gedaan.
Op deze wijze wordt in kaart gebracht welke spieren over- of onderontwikkeld zijn. Uit het onderzoek blijkt of oefentherapie volgens de principes van OMFT de geschikte begeleidingsvorm is.
Als kinderen mondademen moet dit zo vroeg mogelijk worden gestopt ter voorkoming van terugkerende verkoudheden en oorontstekingen. De behandeling zal vooral gericht zijn op lipsluiting en op het verstevigen van de mondmotorische spieren. Er worden oefeningen gegeven die de spieren van de tong en lippen versterken. De logopedist kan ook specifieke oefeningen geven om de neusademing te stimuleren. Daarnaast wordt de tongpositie zowel in rust als tijdens de spontane spraak getraind en zal de articulatie aan bod komen.
De aandachtspunten binnen de begeleiding worden vastgelegd in een handelingsplan. Vervolgens start de begeleiding, die tussen de tien tot twintig sessies (25 minuten per week) in beslag zal nemen. Meestal wordt tijdens de begeleiding een ’trainer’ ingezet (dit is een soort bitje). Deze ondersteunt de functieverandering van de mondspieren. Thuis dient er dagelijks geoefend te worden.
Kwaliteitsregister OMFT
Het Kwaliteitsregister OMFT is een openbaar register van therapeuten die aangetoond hebben te voldoen aan de gestelde kwaliteitscriteria voor OMFT- behandeling.
Alle behandelaars die ingeschreven staan in het Kwaliteitsregister-OMFT hebben voldaan aan de omschreven kwaliteitscriteria en zijn bereid hun kennis up-to-date te houden en deze regelmatig te laten toetsen. Op deze wijze is het voor alle informatiezoekenden duidelijk dat men te maken heeft met een behandelaar die goed in staat is om de beoogde OMFT-behandeling op een hoog niveau aan te kunnen bieden. Lees meer
Artikelen over OMFT
Heeft u of uw kind OMFT nodig? En wilt u meer inzicht over de achtergronden, mogelijkheden en resultaten van OMFT weten? Dan kunt u de volgende artikelen lezen:
Wilt u nog meer weten over OMFT? Op de website www.omft.info kunt u nog meer informatie vinden.